Vải Viscose là gì? Tìm hiểu sự linh hoạt và bền vững

Viscose, còn được biết đến với tên gọi rayon ở nhiều nơi trên thế giới, là một loại vải bán tổng hợp phát minh vào đầu thế kỷ 20 nhằm thay thế lụa một cách tiết kiệm hơn. Thuật ngữ ‘viscose’ bắt nguồn từ quá trình ‘viscosification,’ liên quan đến việc chuyển đổi bột gỗ thành một chất lỏng hữu cơ nhớt, có thể được quặn thành sợi. Loại vải này độc đáo vì nó được làm từ xenluloz tái tạo, chủ yếu thu được từ cây như cây sồi, cây thông và cây bạch đàn.

Sự phát triển của viscose có thể bắt nguồn từ năm 1883 khi nhà khoa học người Pháp Hilaire de Chardonnet, được biết đến là cha đẻ của tơ nhân tạo, lần đầu tiên được cấp bằng sáng chế cho phương pháp sản xuất sợi giống tơ từ cellulose. Tuy nhiên, phải đến năm 1891, nhà hóa học người Anh Charles Frederick Cross và các cộng sự của ông, Edward John Bevan và Clayton Beadle, mới được cấp bằng sáng chế cho phương pháp viscose của họ, phương pháp này đã cải tiến quy trình của Chardonnet bằng cách loại bỏ một số rủi ro cháy nổ liên quan đến các phương pháp trước đó. Việc sản xuất viscose thương mại bắt đầu vào đầu những năm 1900 và nhanh chóng trở thành một thành phần quan trọng trong thị trường dệt may do giá cả phải chăng và các đặc tính linh hoạt của nó.

Viscose nổi bật vì nó không chỉ rẻ hơn để sản xuất mà còn bắt chước cảm giác sang trọng của lụa, giúp nhiều đối tượng hơn có thể tiếp cận. Trong nhiều thập kỷ, những tiến bộ trong quy trình sản xuất đã nâng cao hơn nữa chất lượng và độ bền của viscose, mở rộng ứng dụng của nó trong nhiều ngành công nghiệp khác nhau.

Sản xuất viscose là một quá trình hóa học phức tạp biến cellulose tự nhiên thành sợi đa năng. Hiểu được quy trình này là rất quan trọng để hiểu được các đặc tính của vải và tác động đến môi trường.

1. Thu hoạch và chuẩn bị xenlulo: Viscose chủ yếu được làm từ xenlulo của bột gỗ, mặc dù nó cũng có thể được làm từ xơ bông. Gỗ được sử dụng thường là từ những cây tái sinh, phát triển nhanh như bạch đàn, sồi và thông. Bột gỗ được xử lý để loại bỏ tạp chất và chiết xuất cellulose tinh khiết.

2. Nghiền gỗ: Các mảnh gỗ giàu cellulose được xử lý bằng hóa chất để nghiền chúng thành bột giấy. Bột giấy này được rửa sạch và tẩy trắng để đảm bảo độ tinh khiết và trắng sáng.

3. Tạo ra dung dịch Viscose: Bột giấy xenlulo được ngâm trong natri hydroxit, biến nó thành xenluloza kiềm, sau đó được ủ trong các điều kiện cụ thể để phân hủy xenlulo hơn nữa. Sau khi lão hóa, cellulose kiềm được xử lý bằng carbon disulfide, biến nó thành xanthate.

4. Kéo sợi: Xanthate được hòa tan trong nhiều natri hydroxit hơn, tạo ra dung dịch nhớt gọi là viscose. Dung dịch này được lọc và khử khí để loại bỏ bọt khí. Sau đó, nó được ép đùn qua một máy trộn, một thiết bị tương tự như vòi hoa sen, vào bể chứa axit sulfuric, làm cứng viscose và chuyển hóa nó thành cellulose, hiện ở dạng sợi.

5. Kéo và giặt: Các sợi được kéo căng để sắp xếp các phân tử cellulose, tăng cường độ bền và độ bền của chúng. Sau đó chúng được rửa kỹ để loại bỏ bất kỳ hóa chất còn sót lại.

6. Cắt và hoàn thiện: Tùy thuộc vào mục đích sử dụng cuối cùng mong muốn, sợi viscose có thể được cắt thành các đoạn dài hoặc sợi liên tục. Những sợi này sau đó được xử lý bằng hóa chất hoàn thiện để tăng cường các đặc tính như khả năng thấm hút và cảm giác.

• Cellulose: Thành phần cơ bản có nguồn gốc từ bột gỗ.

• Natri Hydroxide (NaOH): Dùng để xử lý bột giấy xenlulo và hòa tan xanthate.

• Carbon Disulfide (CS₂): Chuyển đổi cellulose kiềm thành xanthate.

• Axit Sulfuric: Được sử dụng ở công đoạn kéo sợi cuối cùng để làm cứng xơ.

Vải viscose nổi tiếng với sự kết hợp các đặc tính độc đáo, khiến nó trở thành lựa chọn ưu tiên trong nhiều ứng dụng dệt may. Hiểu được những đặc tính này giúp giải thích tại sao viscose vẫn được ưa chuộng bất chấp những lo ngại về môi trường liên quan đến quá trình sản xuất nó.

• Độ mềm: Viscose đặc biệt mềm mại, tạo cảm giác thoải mái cho da, đây là lý do quan trọng để loại vải này được sử dụng trong quần áo và chăn ga gối đệm.

• Drape: Vải có độ rủ đẹp, bồng bềnh trang nhã giống như lụa, giúp tăng tính thẩm mỹ cho trang phục làm từ viscose.

• Độ sáng và giữ màu: Sợi Viscose giữ thuốc nhuộm tốt, mang lại màu sắc rực rỡ, bền hơn và có khả năng chống phai màu hơn một số sợi tự nhiên.

• Độ thoáng khí: Giống như cotton, viscose cũng thoáng khí, lý tưởng cho quần áo thời tiết ấm áp.

• Khả năng hút ẩm: Nó có tỷ lệ thấm hút cao, đó là lý do tại sao nó thường được sử dụng trong khăn tắm và đồ thể thao.

• Khả năng phản ứng với hóa chất: Viscose phản ứng với hóa chất mạnh hơn hầu hết các loại sợi tự nhiên, có nghĩa là nó cần được xử lý cẩn thận trong quá trình nhuộm và giặt.

• Tính dễ cháy: Nó có xu hướng dễ cháy hơn bông, có thể là mối lo ngại đối với một số ứng dụng nhất định trong quần áo và hàng dệt gia dụng.

• Dễ bị co rút: Viscose có thể co lại đáng kể nếu không được giặt trong điều kiện thích hợp và có thể mất độ bền khi bị ướt, cần có chu trình giặt nhẹ nhàng.

Những đặc tính này của vải viscose góp phần tạo nên tính linh hoạt và được sử dụng rộng rãi trong ngành dệt may, mặc dù đòi hỏi phải xử lý và chăm sóc cẩn thận để duy trì tính nguyên vẹn và hình thức của vải.

Tính linh hoạt của Viscose khiến nó trở thành lựa chọn phổ biến trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ quần áo hàng ngày đến các ứng dụng công nghiệp chuyên dụng. Đây là cách viscose được sử dụng trong các lĩnh vực khác nhau:

Trong thời trang (Quần áo)

• Trang phục thường ngày: Do tính mềm mại và thoải mái, viscose được sử dụng rộng rãi trong áo sơ mi, đầm dài và váy, những nơi cần có sự thoải mái và độ rủ.

• Trang phục sang trọng: Kết cấu giống như lụa của viscose thích hợp cho trang phục buổi tối và trang phục sang trọng đòi hỏi vẻ ngoài mịn màng, bóng mượt.

• Đồ lót: Độ thoáng khí và kết cấu mềm mại hoàn hảo cho trang phục kín đáo, mang lại sự thoải mái mà không gây kích ứng.

Sử dụng công nghiệp

• Dệt may y tế: Viscose được sử dụng trong sản xuất vải không dệt dùng cho hàng dệt y tế, bao gồm áo choàng dùng một lần, khẩu trang và khăn lau nhờ khả năng thấm hút và mềm mại.

• Sản phẩm vệ sinh: Là nguyên liệu chủ yếu trong các sản phẩm vệ sinh như khăn lau trẻ em, sản phẩm vệ sinh phụ nữ vì khả năng hút ẩm hiệu quả.

• Ứng dụng kỹ thuật: Sợi viscose được sử dụng làm vải bọc ô tô do độ bền và kết cấu của chúng, có thể bắt chước các vật liệu đắt tiền hơn như da lộn.

Những ứng dụng này thể hiện sức hấp dẫn rộng rãi của vải, từ thời trang cao cấp đến ứng dụng thực tế hàng ngày, nhấn mạnh tầm quan trọng của nó trong các ngành công nghiệp khác nhau.

Vải viscose có một số ưu điểm khiến nó hấp dẫn cả nhà sản xuất và người tiêu dùng. Những lợi ích này không chỉ liên quan đến tính năng của vải mà còn liên quan đến chất lượng thẩm mỹ của nó, khiến nó được ưa chuộng trong ngành dệt may.

Ưu điểm trong sản xuất dệt may

• Tính linh hoạt: Viscose có thể được pha trộn với các loại sợi khác, chẳng hạn như bông và polyester, để nâng cao các đặc tính của sản phẩm cuối cùng như độ bền, kết cấu và khả năng chống co rút.

• Hiệu quả về chi phí: Mặc dù mang lại cảm giác sang trọng tương tự như lụa nhưng viscose lại rẻ hơn nhiều nên sản xuất ra loại viscose này dễ tiếp cận với nhiều phân khúc thị trường khác nhau.

• Dễ nhuộm: Khả năng thấm hút cao của sợi cho phép nó dễ dàng hấp thụ thuốc nhuộm, mang lại màu sắc rực rỡ và hình in đồng nhất và lâu dài hơn so với một số loại sợi tự nhiên.

Chất lượng thoải mái và thẩm mỹ

• Cảm giác giống như lụa: Viscose được đánh giá cao nhờ kết cấu mềm mại, mịn màng, tạo cảm giác dịu nhẹ với da, khiến nó trở thành loại vải lý tưởng để may quần áo mang lại sự thoải mái và sang trọng.

• Độ rủ tuyệt vời: Loại vải này có độ co giãn tốt, khiến nó trở thành lựa chọn phổ biến cho những chiếc đầm và váy đòi hỏi hình dáng bồng bềnh.

• Tính chất thoáng khí: Khả năng hút ẩm ra khỏi cơ thể giúp người mặc luôn mát mẻ và thoải mái trong điều kiện khí hậu ấm áp.

Các khía cạnh thân thiện với môi trường

• Có nguồn gốc từ các nguồn tài nguyên tái tạo: Không giống như sợi tổng hợp có nguồn gốc từ dầu mỏ, viscose được làm từ cellulose, một nguồn tài nguyên thiên nhiên và có thể tái tạo.

• Phân hủy sinh học: Sợi Viscose có khả năng phân hủy sinh học, nghĩa là chúng có thể phân hủy một cách tự nhiên và giảm chất thải cũng như ô nhiễm, miễn là vải chưa được xử lý bằng chất hoàn thiện không phân hủy sinh học.

Những lợi ích này nêu bật lý do tại sao viscose vẫn là nguyên liệu chính trong sản xuất vải bất chấp những thách thức liên quan đến quy trình sản xuất. Nó mang đến sự kết hợp độc đáo giữa sự sang trọng, tính thực tế và tác động môi trường tương đối thấp hơn so với sợi tổng hợp thuần túy.

Mặc dù vải viscose mang lại nhiều lợi ích, tác động môi trường của nó là một vấn đề phức tạp đáng được khám phá chi tiết. Quá trình sản xuất viscose, mặc dù dựa trên cellulose tái tạo, liên quan đến các hóa chất có thể gây hại cho môi trường và sức khỏe con người nếu không được quản lý đúng cách.

Các Vấn Đề Bền Vững

• Sử Dụng Hóa Chất: Quá trình sản xuất viscose liên quan đến các hóa chất nguy hiểm như carbon disulfide, sodium hydroxide, và sulfuric acid. Những hóa chất này có thể gây ra rủi ro đáng kể đối với môi trường và sức khỏe nếu được thải ra môi trường hoặc nếu công nhân bị phơi nhiễm mà không có biện pháp an toàn đầy đủ.

• Tiêu Thụ Tài Nguyên: Mặc dù viscose được chiết xuất từ gỗ tái tạo, quá trình này yêu cầu lượng nước và năng lượng đáng kể. Điều này có thể dẫn đến sự suy thoái môi trường ở những khu vực mà tài nguyên khan hiếm.

• Phá Rừng: Nhu cầu về bột gỗ có thể dẫn đến việc phá rừng, đặc biệt nếu gỗ được lấy từ các hoạt động lâm nghiệp không bền vững. Điều này không chỉ phá hủy các môi trường sống mà còn góp phần vào hiện tượng nóng lên toàn cầu.

So Sánh Với Các Loại Vải Khác

• Cotton: Mặc dù cotton là một loại sợi tự nhiên, việc trồng trọt cotton thường tiêu tốn nhiều nước hơn so với bột gỗ được sử dụng để sản xuất viscose. Tuy nhiên, cotton hữu cơ là một lựa chọn bền vững hơn với ít tác động đến môi trường.

• Vật Liệu Tổng Hợp: Các sợi tổng hợp như polyester được chiết xuất từ dầu mỏ, một nguồn tài nguyên không tái tạo và không phân hủy sinh học. So với đó, viscose là phân hủy sinh học và từ các nguồn tái tạo, làm cho nó có thể thân thiện với môi trường hơn nếu được sản xuất có trách nhiệm.

Sáng Kiến và Cải Tiến

Ngành công nghiệp viscose nhận thức được những thách thức môi trường này và đang nỗ lực hướng tới các thực hành bền vững hơn. Các sáng kiến như hệ thống sản xuất khép kín đang được phát triển để tái chế nước và hóa chất và giảm thiểu chất thải. Hơn nữa, một số công ty đang tiên phong sử dụng tre và các nguồn gỗ bền vững khác cần ít hóa chất và năng lượng hơn để xử lý.

Bằng cách giải quyết các vấn đề môi trường này, ngành công nghiệp viscose có thể cải thiện hồ sơ bền vững của mình, làm cho viscose trở thành một lựa chọn thân thiện với môi trường hơn trong thế giới dệt may.

Tương lai của vải viscose đang được định hình bởi các tiến bộ công nghệ và sự nhấn mạnh ngày càng tăng vào tính bền vững. Những phát triển này nhằm giảm thiểu các tác động môi trường của sản xuất viscose truyền thống và phù hợp với xu hướng toàn cầu hướng tới thời trang bền vững hơn.

Đổi mới trong Kỹ thuật Sản xuất

• Viscose thân thiện với môi trường: Các công nghệ mới đang xuất hiện để biến quá trình sản xuất viscose thành một quy trình thân thiện với môi trường hơn. Ví dụ, quy trình lyocell sử dụng dung môi hữu cơ có thể tái chế, giúp giảm đáng kể việc thải ra các hóa chất có hại.

• Sản xuất theo vòng kín: Các hệ thống vòng kín tiên tiến, nơi dung môi và nước được tái chế, đã làm giảm đáng kể tác động môi trường. Các thương hiệu và nhà sản xuất ngày càng áp dụng các hệ thống này để giảm thiểu rác thải và ô nhiễm.

• Nguồn cung bền vững: Có xu hướng sử dụng cellulose có nguồn gốc bền vững hơn từ các nguồn gỗ được chứng nhận và kiểm soát. Điều này bao gồm việc tăng cường sử dụng tre, loại cây mọc nhanh, cần ít nước và không cần thuốc trừ sâu.

Xu hướng trong Dệt may Bền vững

• Nhận thức của người tiêu dùng: Khi người tiêu dùng trở nên có ý thức về môi trường hơn, có nhu cầu ngày càng tăng đối với các loại vải vừa sang trọng vừa bền vững. Viscose, đặc biệt là các biến thể thân thiện với môi trường, được định vị tốt để đáp ứng nhu cầu này.

• Thay đổi trong ngành thời trang: Ngành thời trang đang chịu áp lực ngày càng tăng để giảm lượng khí thải carbon và sản xuất rác thải. Viscose bền vững phù hợp với các mục tiêu này, cung cấp một loại vải chất lượng cao, đa dạng đáp ứng cả tiêu chuẩn thẩm mỹ và môi trường.

• Ảnh hưởng của quy định: Các quy định về môi trường ngày càng trở nên nghiêm ngặt, đẩy các nhà sản xuất hướng tới các thực hành bền vững hơn. Môi trường pháp lý này có khả năng thúc đẩy nhanh việc áp dụng các đổi mới trong sản xuất viscose.

Việc phát triển liên tục các thực hành bền vững trong sản xuất viscose và thích ứng với nhu cầu thị trường cùng áp lực từ quy định cho thấy một tương lai tươi sáng cho loại vải này. Nó là minh chứng cho tiềm năng của các vật liệu truyền thống để phát triển phù hợp với các tiêu chuẩn môi trường và đạo đức đương đại.

Vải viscose đại diện cho sự giao thoa hấp dẫn giữa công nghệ, thời trang và tính bền vững. Từ nguồn gốc là chất liệu thay thế lụa có giá cả phải chăng cho đến trạng thái hiện tại là chất liệu linh hoạt, được sử dụng rộng rãi, viscose đã không ngừng phát triển. Mặc dù phải đối mặt với những thách thức môi trường đáng kể, nhưng những đổi mới trong quy trình sản xuất và sự chuyển đổi theo hướng bền vững cho thấy viscose sẽ vẫn là một phần quan trọng của ngành dệt may. Trong tương lai, sự cân bằng giữa việc tận hưởng những lợi ích của viscose và giảm thiểu tác động đến môi trường của viscose sẽ rất quan trọng, đảm bảo rằng viscose tiếp tục đáp ứng nhu cầu của cả người tiêu dùng và hành tinh.